افول کبرویه در آسیای مرکزی، دوین دویس

در طی قرون ششم تا هشتم هجری/ دوازدهم تا چهاردهم میلادی فرقه­هایی از تصوّف، در جهان اسلام و به ویژه آسیای مرکزی پدید آمدند که مهم­ترین آنها یسویه، کبرویه و نقشبندیه بودند. از میان این سه فرقه، یسویه و کبرویه در آسیای مرکزی مجال رشد یافتند و حتّی در قرون بعدی کبرویه به یکی از انجمن­های مهم تصوّف مبدل شدند. کبرویه در آسیای مرکزی، حضوری چشمگیر و مقتدرانه در تمام عرصه­های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی داشتند به طوری که آنها را سبب گرایش ایلخانان مغول به اسلام و بازگشت مجدد این دین به ایران تلقی کرده­اند؛ ولی به تدریج به دلیل شرایط سیاسی حاکم بر جامعه و اختلافات درون فرقه­ای، دچار پراکندگی و انشعاب و نهایتاً افول شدند. نویسنده این مقاله ضمن معرفی کبرویه، به حضور کبرویه در آسیای مرکزی اشاره کرده و علل افول آنها را مورد بررسی قرار داده است.